Επειδή είμαστε ορθολογιστές, έχουμε συνηθίσει ανάμεσα σε διαφορετικές εναλλακτικές να επιλέγουμε αυτή με το μεγαλύτερο δυνατό όφελος ή, όπως στην περίπτωση της ελληνικής κρίσης, με βάση το μικρότερο δυνατό κόστος. Η κρίση ΜΑΣ όμως επηρεάζεται από πολλούς άλλους παράγοντες ώστε το αποτέλεσμα των επιλογών μας να μην είναι πάντα ούτε το πιο ωφέλιμο, ούτε το πιο ορθολογικό. Κάποιοι από αυτούς τους ανορθολογικούς παράγοντες είναι ενσωματωμένοι στην ανθρώπινη φύση. Για παράδειγμα προτιμάμε το βέβαιο από το αβέβαιο, κοιτάμε περισσότερο το βραχυχρόνιο από το μακροχρόνιο συμφέρον μας και αισθανόμαστε πιο ασφαλείς στις συνήθειές μας, άσχετα αν μέσα από την ανατροπή μπορεί να προκύψει μια καλύτερη ισορροπία. Η ανορθόδοξη κρίση μας επηρεάζεται και από παράγοντες που εκμεταλλεύονται αυτές τις ατέλειες της ανθρώπινης φύσης και τεχνητά διογκώνουν τις ανασφάλειές μας. Για παράδειγμα η συντήρηση επιβάλλεται σε μια κοινωνία από την υπερπροβολή της βίας ή την κάθε είδους έξωθεν απειλή που μπορεί να διαταράξει την τάξη των πραγμάτων, έστω κι αν αυτή η τάξη δεν εξυπηρετεί το συμφέρον της πλειοψηφίας. Τότε τα συντηρητικά αντανακλαστικά μας οξύνονται και είμαστε λιγότερο διατεθειμένοι να προχωρήσουμε σε ανατροπές. Γι’ αυτό και ο γράφον υποστηρίζει πως η Λογική είναι η υγιής προϋπόθεση για κάθε είδους αλλαγή. Και πως η Αλλαγή αυτή είναι αναγκαία όταν μια τάξη πραγμάτων δεν συμφωνεί ούτε με το φυσικό περιβάλλον ούτε με τις ανθρώπινες ανάγκες.
Όταν λοιπόν τολμήσουμε να βάλουμε την Λογική μας πάνω από τους Φόβους μας, τη Συνήθεια και το Πλαίσιο εντός του οποίου εγκλωβίζουν τη σκέψη μας, τις απόψεις μας, το γούστο μας και τις ψευτοεπιλογές μας, τότε θα αποκτήσουμε μια νέα συνείδηση του εαυτού μας, των πραγμάτων και του εαυτού μας μέσα στα πράγματα. Τότε θα είμαστε πραγματικά ελεύθεροι να κάνουμε τις δικές μας επιλογές από τις οποίες θα κριθεί αν θα υπερισχύσει η συντήρηση του ισχύοντος ή η αλλαγή του. Την απόφαση όμως αυτή πρέπει να την πάρουμε πρώτα απ’ όλα μέσα στα κεφάλια μας με κριτήριο τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας όπως αυτές είναι ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ. Η κρυστάλλινη Λογική επαναπροσδιορίζει τις αξίες μας, το κόστος και το όφελος των επιλογών μας με βάση τις οποίες επιλέγουμε να ζούμε τη ζωή μας κάθε στιγμή. Εννοείται βέβαια πως η ανατροπή του Υποδείγματος κάποιους ευνοεί και κάποιους ζημιώνει, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τη συντήρηση του। Ωστόσο, δεν έχει τόσο σημασία η συντήρηση ή η αλλαγή, όσο σημασία έχει αυτή να είναι αποτέλεσμα της ΕΛΕΥΘΕΡΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ μας. Αυτό είναι το ζητούμενο και η προϋπόθεση, παρά οτιδήποτε άλλο.
Αξίζει λοιπόν ο καθένας να διερωτηθεί. Τι σημαίνει ΣΥΜΦΕΡΟΝ? Περισσότερο σανό ή περισσότερη ελευθερία?
Δημοσίευσα το παρόν κείμενο σε μια απάντηση μου στο facebook σε ένα post αυτού του άρθρου. Αποφάσισα στα πλαίσια διεύρυνσης του διαλόγου να το αναρτήσω κι εδώ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣημαντικό είναι να σημειωθεί πως το συμφέρων μπορεί να μπαλαντζαρει τόσο από την ατομική μπάντα, βάζοντας μπροστά το ατομικό συμφέρον, και μόνο αυτό ή το συλλογικό συμφέρον, της κοινωνίας συνολικά, και της εργατικής τάξης (αν θέλουμε να είμαστε και λιγουλάκι μαρξιστές) ειδικά(αν και νομίζω πως το άρθρο είναι σαφές ότι τείνει προς το δεύτερο). Στη πρώτη περίπτωση και πάλι έχεις δυο δρόμους, τον ατομικό της υποταγής στης ανάγκες του κεφαλαίου, και τη προσπάθεια ανόδου στην τροφική αλυσίδα του καπιταλισμού ή την αναγνώριση (και ταύτιση) της προσωπικού οφέλους στο κοινωνικό. Οπότε και στις δυο αυτές περιπτώσεις η συλλογική συνείδηση αναπτύσσεται στο βαθμό που το συλλογικό συμφέρον αναγνωρίζεται ως ανώτερο του ατομικού. Χειραφετήτικο ή απελευθερωτικό αν θέλετε είναι το πως θα το διεκδικήσουμε. Αν βασιστούμε στις "Αυθεντίες" είτε της αριστεράς (βλέπε ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΑΡ) είτε της Δεξιάς (Βλέπε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Χρ.Αυ. ΛΑΟΣ και ολο το κακό συναπάντημα) τότε σίγουρα αυτός ο δρόμος δεν είναι χειραφετητικός. Από την άλλη μια προσέγγιση συλλογικής διεκδίκησης μέσω τον σωματίων, τον συνελεύσεων συλλόγων, γειτονιών κτλ, μέσα στα πλαίσια της λογικής διεκδίκησης του συμφέρων για την κοινωνία και για το άτομο, δίνονται δυνατότητες χειραφέτησης του ατόμου, αλλά και της κοινωνίας συνολικά... Τελικά όλα ξεκινάν από το (υλικό) συμφέρον (το περισσότερο σανό). Όμως εμείς καλούμαστε να βάλουμε τη ρώτα σ' αυτήν τη ξέφρενη πορεία που ξεκινάει το συμφέρον, και η ανάγκη: Θα επιλέξουμε την πορεία της υποταγής της εκμετάλλευσης ή θα πάρουμε το δύσκολο δρόμο της ανατροπής του συστήματος & της συλλογικής διεκδίκησης με κριτήριο για μας και την κοινωνία την κομμουνιστική χειραφέτηση;
[Να σημειώσω πως συμφέρον για την εργατική τάξη, και αναγκαία συνθήκη για την χειραφέτηση της και της κοινωνίας συνολικά, είναι (μεταξύ άλλων) η απόκτηση των μέσων παραγωγής. Δε το έβαλα στο κυρίως κείμενο γιατί ξεφεύγει από τη σφαίρα της φιλοσοφίας, αλλά ανήκει περισσότερο σ' αυτήν της πολιτικής οικονομίας]